Minister van Werk Kris Peeters (CD&V) kondigt de mystery calls aan: sociale inspecteurs mogen zich voordoen als potentiële werknemers. Dit kan indien er geen sprake is van uitlokking, zegt de Raad van State. Maar doen inspecteurs meer dan louter “passief observeren”, dan is het uitlokking, zegt het Europees Mensenrechtenhof. Juridisch loopt men dus volledig vast, maar dat lijkt de regering niet tegen te houden. “Bestrijd discriminatie met zelfregulering door de sectoren, niet met gesanctioneerde praktijktesten door de overheid”, zegt Veerle Wouters in de Kamer.

De minister verwijst voor de mystery calls naar de resolutie gestemd in 2015. Wat in die resolutie staat over mystery calls, dat is pas een mysterie. Daar staat enkel dat ‘gerichte controles’ kunnen, als laatste stap in een proces ‘in het kader van een gerechtelijk onderzoek’. Een gerechtelijk onderzoek, dat staat onder leiding van een onderzoeksrechter. Maar voor elk wat wils, want in de Franstalige tekst van de resolutie staat het ruimere ‘instruction’…

Los daarvan is de resolutie positief omdat ze in de eerste plaats inzet op zelfregulering. Dit is belangrijk, want niemand is voorstander van discriminatie op de arbeidsmarkt. “Het is bewezen dat zelfregulering werkt”, zegt Veerle Wouters tegen minister Peeters. “Kijk maar naar de Vlaamse dienstenchequesector. Daar bestaan ook praktijktesten, maar als zelfregulering georganiseerd door die sector, niet door de Vlaamse arbeidsinspectie.”

Wat wil de minister aanvangen met de mystery calls? Gaat het om zelfregulering, testen door sociale inspecteurs of in het kader van een gerechtelijk onderzoek? Dit zijn drie verschillende zaken. Wil hij dat dit leidt tot gerechtelijke procedures?  Zo stelt de Raad van State in alle duidelijkheid dat dit enkel kan indien er geen sprake is van uitlokking. Maar het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) stelt eveneens in alle duidelijkheid dat er sprake is van uitlokking van zodra inspecteurs meer doen dan louter passief observeren. “Hier loopt u vast”, zegt Wouters. “Wat u wilt, dat kan juridisch niet!”

Doen alsof

Praktijktesten vanuit de overheid waarop sancties volgen, kunnen niet. De rechtspraak wat betreft uitlokking is hier heel duidelijk over. De minister zal met zijn kop tegen de muur lopen. Maar dat zal de regering niet tegenhouden met een wetsontwerp naar de Kamer te komen, om het dan door de meerderheid gedwee te laten stemmen. Zo hoort het in een particratie.

“Nadien zal dit een wet zonder tanden blijken, want er zullen nooit uitvoeringsbesluiten volgen. Maar intussen kan u even doen alsof. Doen alsof u iets heeft veranderd.” Vandaar dat de Vuye&Wouters-fractie uitdrukkelijk vraagt om in te zetten op zelfregulering door de sectoren. “Dit is de meest efficiënte manier om discriminatie te bestrijden.”

EHRM

Hieronder leest u een knipsel uit het arrest van het EHRM, Ramanauskas v. Litouwen, 5 februari 2008.

“Il y a provocation policière lorsque les agents impliqués – membres des forces de l’ordre ou personnes intervenant à leur demande – ne se limitent pas à examiner d’une manière purement passive l’activité délictueuse, mais exercent sur la personne qui en fait l’objet une influence de nature à l’inciter à commettre une infraction qu’autrement elle n’aurait pas commise, pour en rendre possible la constatation, c’est-à-dire en apporter la preuve et la poursuivre.”