Crisis in francofonië. Er is nu wel een Waalse regering, maar hoe zit het in de Franstalige Gemeenschap en het Brussels Gewest?

Een Waalse regering met één stem meerderheid

Er is een nieuwe Waalse meerderheid! MR en cdH beschikken over 38 stemmen op 75, een nipte meerderheid. De regering-Borsus heeft de vertrouwensstemming overleefd. Paul Magnette (PS) is gewipt als minister-president. Ook het onafhankelijk parlementslid André-Pierre Pudget heeft de regering-Borsus gesteund, zodat ze 39 stemmen heeft gehaald. Pudget is in 2014 verkozen voor de Parti Populaire (PP), maar zetelt nu als eenmansfractie onder de naam ‘J’existe’.

Dit is nipt, heel nipt, maar niet uniek. De Vlaamse regering-Van den Brande IV (1995-’99) had ook maar één stem op overschot. En er is zelfs ooit een Waalse regering geweest zónder meerderheid. Ja, zelfs dat kan in het Belgische paradijs van het grondwettelijk recht. Bij de verkiezingen van 1985 behalen PSC-PRL – vandaag cdH en MR – 52 zetels in het Waals Parlement. De oppositie heeft er ook 52. Ze bestaat uit PS, Ecolo en … Volksunie. VU’er Toon Van Overstraeten is verkozen in het kiesarrondissement Nijvel (Waals-Brabant) door het grillige spel van de apparentering. PSC-PRL beschikken niet over de vereiste meerderheid van 53 zetels op 104 … tenzij men Toon Van Overstraeten de deur wijst. Dat gebeurt ook. De verkiezing van Van Overstraeten wordt ongeldig verklaard. Dat dit gebeurt in strijd met het vodje papier dat wij grondwet hebben gedoopt, is maar een detail. De Waalse regering – toen nog Waalse executieve –  wordt geïnstalleerd, met Melchior Wathelet (PSC) als minister-president.

Ooit heeft zelfs een minderheidsregering de vertrouwensstemming overleefd. Hiervoor moeten we teruggaan tot 1958. Gaston Eyskens vormt een CVP-PSC-minderheidsregering. Ze krijgt het vertrouwen in de Kamer met 106 stemmen tegen 104. Twee liberalen – Van Glabbeke en Lahaye – en het enige VU-Kamerlid Frans Van der Elst steunen de regering. Korte tijd nadien treden de liberalen toe tot de regering en is er een duidelijke meerderheid.

En hoe zit het in Brussel?

In het Parlement van het Brusselse Hoofdstedelijk Gewest zetelen 72 Franstaligen en 17 Nederlandstaligen. De huidige regering-Vervoort bestaat uit PS, cdH en Défi aan Franstalige zijde, langs Vlaamse kant zijn de coalitiepartners Open Vld, sp.a en CD&V.

Ook hier heeft cdH duidelijk gemaakt dat het niet langer wil regeren met PS. Minister Céline Fremault (cdH) is daar zeer duidelijk over geweest. Maar Fremault neemt geen ontslag, ze blijft op post. Deze regering is politiek vleugellam, maar ze is niet ontslagnemend.

In andere Brusselse organen is de situatie identiek. De Franse Gemeenschapscommissie (Cocof) en de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie (GGC) hebben nog een regering, maar de partners wensen niet langer samen te regeren.

En hoe gaat het nog met de Franse Gemeenschap?

De mot zit ook in de regering van minister-president Rudy Demotte (PS). Zijn meerderheid van PS en cdH is uiteengereten, maar de regering is niet ontslagnemend. Ook hier hebben de cdH-excellenties geen ontslag genomen.

Hoe moet het verder?

De Franstalige liberalen van Charles Michel triomferen dan wel met een nieuwe Waalse regering, maar de crisis is helemaal niet bezworen. Hoe moet het verder in Brussel en wat met de Franse Gemeenschap? Daar hebben de nieuwe coalitiepartners MR-cdH geen meerderheid. Stel dat ze steun zoeken, wie kan hen depanneren? Twee partners liggen voor de hand: Défi (vroeger FDF) of Ecolo.

In de Franse Gemeenschap haalt een coalitie MR-cdH-Défi een meerderheid van 49 zetels op 94. In de Franse taalgroep van het Brusselse Parlement is er een meerderheid van 37 zetels op 72.

Een coalitie MR-cdH-Ecolo haalt in de Franse Gemeenschap een meerderheid van 52 zetels op 94. In de Franse taalgroep van het Brusselse Parlement, haalt de coalitie geen meerderheid: slechts 33 zetels op 72. Deze vlieger gaat dus niet op. Bovendien heeft Ecolo al te kennen gegeven niet te willen depanneren.

Maingain, minister-president?

Olivier Maingain heeft de sleutels in handen. Maingain speelt het spel hard. Hoewel hijzelf burgemeester, Kamerlid en partijvoorzitter is, pleit hij voor een radicale decumul. Hij eist ook dat cdH Joëlle Milquet laat vallen, vermits zij in beschuldiging is gesteld voor onregelmatigheden op haar kabinet toen ze nog minister was. Alleen is Milquet niet veroordeeld en geniet ook zij van het vermoeden van onschuld. Bovendien kan cdH, dat in de peilingen steeds dichter in de buurt komt van de kiesdrempel, niet zomaar haar Brussels boegbeeld slachtofferen. Zonder Milquet bestaat de Brusselse cdH nog nauwelijks.

Maar waarom zou Maingain MR helpen? De zesde staatshervorming (2011-’14) heeft het kartel MR-FDF uit elkaar doen springen. Een vechtscheiding die nog niet verteerd is. Maingain reageert als gestoken door een wesp zodra hij MR in de Kamer een hak kan zetten. En dan is er nog een belangrijk financieel geschil. Na hun politieke echtscheiding geraken MR en Défi het niet eens over de boedelscheiding. In 2014 veroordeelt de rechtbank van eerste aanleg MR tot het betalen van 670.000 euro aan Défi. Deze zaak is nu hangende voor het Brusselse Hof van Beroep. Men verwacht een uitspraak ten vroegste in 2019. Ongetwijfeld zal Maingain ook dit dossier op tafel leggen. En dan zijn er nog de Brusselse geluidsnormen, het BHV van deze tijd. Ook dat dossier legt Maingain op de onderhandelingstafel.

En nu?

Olivier Maingain is met vakantie tot 15 augustus. Pas na die datum worden de onderhandelingen hervat. De kans bestaat dat PS in het zadel blijft in de Franse Gemeenschap en het Brusselse Hoofdstedelijk Gewest. Of dit aanleiding geeft tot ‘une crise’, dan wel ‘un parfum de crise’ zullen we na de vakantie weten. Zoals steeds, kan het alle kanten uit.

Dat België het staatsrechtelijk surrealisme huldigt, blijkt nog maar eens. Alda Greoli is de nieuwe sterke vrouw van cdH. Nooit verkozen wordt deze kabinetchef minister in 2016 in opvolging van Joëlle Milquet. Nu is ze vice-minister-president van de (nieuwe) Waalse regering en van de (oude) regering van de Franse Gemeenschap. Ze is dus de nummer twee van twee regeringen met een verschillende meerderheid. Leg dat maar eens uit in het buitenland. ‘C’est du belge!’

Dit stuk verscheen op doorbraak.be